Deze week herlas ik stukjes uit Verzet en Overgave van Dietrich Bonhoeffer. Ik stuitte op een  bekend gedicht dat vaak bij een afscheid voorgelezen wordt. Alleen in het origineel is het geen gedicht en de tekst is veel rijker dan de versie die ik zelf ook wel gebruikt heb. Indringend om de bijna letterlijke vertaling te lezen. Op Kerstavond 1943 schreef Dietrich Bonhoeffer vanuit zijn cel aan vrienden:

Allereerst, er is niets en niemand die de afwezigheid van een geliefde kan vervangen en dat moet je ook helemaal niet proberen. Je moet het eenvoudig uithouden en doorgaan. Dat klinkt misschien erg hard, maar het is tegelijk ook een grote troost, want zolang de leegte werkelijk leeg blijft, blijf je daardoor met elkaar verbonden. Het is verkeerd om te zeggen: God zal die leegte vullen. Hij vult ze helemaal niet op, maar hij houdt die juist leeg en helpt ons daarmee onze echte verbondenheid te bewaren – zij het ook met pijn. Bovendien hoe mooier en rijker de herinneringen, des te moeilijker de scheiding.

Maar dankbaarheid verandert de pijn van de herinnering in stille vreugde. De mooie dingen van vroeger draag je niet als een pijnlijke doorn met je mee, maar als een kostbaar geschenk. Zorg ervoor dat je niet steeds in je herinneringen blijft wroeten en je erin verliest. Een kostbaar geschenk blijf je niet aldoor bekijken, maar alleen op bijzondere ogenblikken. Buiten die momenten is het een verborgen schat, een vertrouwd bezit. Dan gaat er van het verleden een blijvende vreugde en kracht uit.

Vervolgens: tijden van scheiding zijn voor de verbondenheid niet verloren of onvruchtbaar, dat hoeft echt helemaal niet. Juist kan er in zo’n periode – ondanks alle moeilijkheden – een heel wonderlijke, sterke band groeien. En dan: het is mij hier sterk opgevallen, dat je wat er werkelijk gebeurt, wel dragen kunt, maar dat angst en bezorgdheid vooraf de gebeurtenissen zo immens zwaar kunnen maken. Vanaf de vroege morgen tot de late avond moeten wij de ander volledig aan God toevertrouwen en onze zorg voor de ander omzetten in gebeden.

© Vertaling Adrie Lint
Uit: Dietrich Bonhoeffer, Widerstand und Ergebung, DBW Band 8, 1998, p 255vv.
In het Nederlands uitgegeven: Verzet en Overgave, Ten Have, Baarn 1972.