Emily Dickinson en gebed

Regelmatig wordt mij de vraag gesteld of ik nog gedichten van Emily Dickinson aan het vertalen ben. Het verbaast (ook mijzelf) dat ik er zoveel plezier aan beleef.

Wat mij zo in haar werk intrigeert, wil ik laten zien aan de hand van een gedicht. Vandaag heb ik wederom een pareltje van haar vertaald. Laten we Emily eerst zelf aan het woord en daarna mijn vertaling met eigen interpretatie en toelichting.

My period had come for Prayer–
No other Art – would do –
My Tactics missed a rudiment –
Creator – Was it you?

God grows above – so those who pray
Horizons – must ascend –
And so I stepped upon the North
To see this Curious Friend –

His House was not – no sign had He –
By Chimney – nor by Door
Could I infer his Residence –
Vast Prairies of Air

Unbroken by a Settler –
Were all that I could see –
Infinitude – Had’st Thou no Face
That I might look on Thee?

The Silence condescended –
Creation stopped – for Me –
But awed beyond my errand –
I worshipped – did not “pray” –

Mijn tijd van Bidden was gekomen –
Geen andere Kunst – zou voldoen –
Mijn Methoden misten een Fundament –
Schepper – Was u dat?

God groeit daarboven – dus zij die bidden
Moeten Horizonnen – bestijgen –
En zo stapte ik op het Noorden af
Om deze Nieuwsgierige Vriend te zien –

Zijn huis was er niet – taal noch teken van Hem
Geen Schoorsteen – geen Deur –
Waaruit ik zijn Verblijfplaats kon opmaken –
Uitgestrekte Prairies van Lucht

Door geen Kolonist verstoord –
Waren alles wat ik kon zien –
Oneindigheid – Hebt Gij geen Gezicht
Dat ik naar U kan kijken?

Stilte stemde ermee in –
De Schepping stond stil – voor Mij –
Maar onder de indruk van mijn missie –
Was ik in gebed – “sprak” het niet –

Emily Dickinson vertelt hoe zij bidt. Om de zoveel tijd komt de behoefte om te bidden bij haar op. Zoals de menstruatie (“period”) bij een vrouw. Jammer dat ik geen goed woord daarvoor kan vinden. Het Vlaamse “maandstonde” had gekund, maar klinkt mij niet vertrouwd. Hoe bijzonder dat de terugkerende drang om te bidden vergeleken wordt met menstruatie. Alleen bij Hildegard van Bingen kwam ik zoiets tegen.

En ook zo herkenbaar: het leven kent geen alternatief voor bidden. Niets anders geeft zo’n basis of fundament. Emily gebruikt het woord “Rudiment”. Het is nog meer dan fundament, namelijk grondslag, beginsel. En haar scherpe vraag: Schepper, God, was u dat, dat fundament? Dat is Dickinson op haar sterkst. Met heel eenvoudige woorden stelt ze de vraag wat God voor haar betekent. Ze twijfelt niet aan haar Schepper, maar wil wel boter bij de vis. Waar kan ze die God vinden? In de hemel ergens daarboven. Wil je bidden, dan is het alsof je Horizonten gaat bestijgen.

Zo is haar zoektocht. Heel eenvoudig gaat ze op stap. Wandelen naar het Noorden. Emily Dickinson was theologisch geschoold en dat kom je in haar gedichten ook tegen. In de bijbel staat dat de Schepper van hemel en aarde vanuit het Noorden tot de mens spreekt.

Grappig dat zij God een nieuwsgierige vriend noemt. Het zegt wat over God en over haarzelf. Dit is vaak haar manier van spreken. Over de meest serieuze zaken dicht zij heel onbevangen en gewoon met een kwinkslag. Op zoek is zij naar het huis van God, maar geen schoorsteen (energie neutraal) en geen deur te zien (alles open en ruim). Wel uitgestrekte prairies waar geen kolonist het land verstoord heeft. Maatschappijkritische bemerkingen die ze vaak terloops maakt.

Dan de indringende ervaring: Oneindigheid, hebt Gij geen Gezicht, dat ik naar U kan kijken? Als antwoord buigt de Stilte over haar heen en staat de Schepping voor haar stil. De ervaring dat er geen tijd is. Zij kuiert de stilte in en alles houdt op. Dat is bidden: in gebed zijn en niet de gebeden uitspreken.

Wat heerlijk, om dit tot je door te laten dringen.
Meer lezen?